Badania Bixler opublikowane w 2009 r. pokazały, że kobiety zwykle potrzebują więcej snu, spędzają mniej czasu w pierwszej fazie NREM (N1) i więcej czasu w wolnofalowym śnie NREM (N3), a także mają krótsze opóźnienie snu REM. Ponieważ świadome sny są ściśle związane z fazami snu, ten stan dysocjacyjny może wpływać na pewne różnice związane z płcią.
Badania Stumbrys wykonane w 2014 r. na 684 respondentach wykazały, że spontaniczne świadome sny były częstsze i dłuższe u kobiet, jednak kobiety miały mniejszą ogólną kontrolę nad fabułą snu. Inna ankieta online z 916 respondentami ujawniła, że ogólna kontrola była rzeczywiście wyższa u mężczyzn, podczas gdy myślenie, realizm i dysocjacja były wyższe u kobiet. Kobiety miały także wyższy poziom lęku sennego i wyższą poznawczą pewność siebie (Yokuşoğlu 2017 r.) oraz większą skłonność, do doświadczania różnych form stanów fazowych (ankieta obejmująca 978 respondentów - Raduga 2020 r.).
Warto jednak dodać, że z innych badań wynika, że mężczyźni w ankietach wykazują zazwyczaj wyższą samoocenę niż kobiety (np. badanie Lachowicz-Tabaczek dotyczące samooceny - przy tych samych umiejętnościach mężczyźni oceniali się w 10 stopniowej skali - średnio na 8.5 a kobiety na 7.85). Eksperymenty związane z wykonaniem konkretnych zadań w trakcie świadomego snu, nie wykazały różnicy pomiędzy płciami.
Kobiety mają łatwiej
To czy dla kobiet osiągnięcie intencjonalnego świadomego snu wymaga mniej wysiłku i czy kobiety mają mają wyższą predyspozycję do doświadczania świadomego snu postanowili zbadać w 2020 r. badacze Raduga, Shashkov i Zhunusova. Przeanalizowano 2155 raportów ukończonych przez 523 wolontariuszy (313 mężczyzn i 210 kobiet), zebranych z 16 eksperymentów, oraz specjalnie utworzonej ankiety, w której wzięło udział 290 osób podejmujących próby osiągnięcia świadomego snu.
I chociaż dla mężczyzn ogólny wskaźnik osiągalności świadomego snu wynosił 77%, a ogólny wskaźnik sukcesu kobiet wynosił 79%, to wyraźne różnice widać było w zmaganiach związanych z osiągnięciem tego stanu. Dla mężczyzn osiągnięcie pierwszego świadomego snu po siedmiu lub mniej dniach wykonywania praktyk, wskaźnik wynosił 13%, podczas gdy u kobiet już 21% (czyli aż o 62% lepiej).
Dla praktykujących od dłuższego czasu, zdolność do wywoływania świadomego snu w ciągu trzech dni wynosiła dla kobiet 78% a dla mężczyzn 65%. Stwierdzono też, że 91% mężczyzn zadeklarowało niezdolność do osiągnięcia świadomego snu w przynajmniej połowie swoich prób, podczas gdy to samo dotyczyło 82% kobiet.
Podobne wyniki dotyczyły wybudzeniu wbrew woli. Dotyczyło to aż 64% przypadków u mężczyzn oraz 55% u kobiet.
Zakończenie świadomego snu w podziale na płeć.
Odkryto więc, że kobiety mają tendencję do doświadczania mniejszych problemów niż mężczyźni, a także osiągają szybsze i bardziej niezawodne wyniki. Jeśli spojrzymy na sytuację z naukowego punktu widzenia, kobiety mogłyby być uznane za lepszych wolontariuszy do projektów badawczych związanych ze świadomym snem.
Opracowanie: Cyprian
Bibliografia:
1. Baird, B., Castelnovo, A., Gosseries, O., & Tononi, G. (2018). Frequent lucid dreaming associated with increased functional connectivity between frontopolar cortex and temporoparietal association areas. Scientific Re-ports, 8(1), 17798. https://doi.org/10.1038/s41598-018--36190-w
2. Barrett, D. (1991). Flying dreams and lucidity: An empirical study of their relationship. Dreaming, 1(2), 129–134. https://doi.org/10.1037/h0094325
3. Bixler, E. O., Papaliaga, M. N., Vgontzas, A. N., Lin, H. M., Pejovic, S., Karataraki, M., Vela-Bueno, A., & Chrou-sos, G. P. (2009). Women sleep objectively better than men and the sleep of young women is more resilient to external stressors: Effects of age and menopause. Journal of Sleep Research, 18(2), 221–228. https://doi.org/10.1111/j.1365-2869.2008.00713.x
4. Dane, J. H., & Castle, R. L. Van De. (1984). A Comparison of Waking Instruction and Posthypnotic Suggestion for Lucid Dream Induction Joseph H. Dane and Robert L. Van de Castle. Lucidity Letter, 3(4), 1–7. https://journals.macewan.ca/lucidity/article/view/636/550
5. de Macêdo, T. C. F., Ferreira, G. H., de Almondes, K. M., Kirov, R., & Mota-Rolim, S. A. (2019). My Dream, My Rules: Can Lucid Dreaming Treat Nightmares? In Frontiers in Psychology (Vol. 10). Frontiers Media S.A. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.02618
6. Dresler, M., Wehrle, R., Spoormaker, V. I., Koch, S. P., Holsboer, F., Steiger, A., Obrig, H., Sämann, P. G., & Czisch, M. (2012). Neural correlates of dream lucidity obtained from contrasting lucid versus non-lucid REM sleep: A com-bined EEG/fMRI case study. Sleep, 35(7), 1017–1020. https://doi.org/10.5665/sleep.1974
7. LaBerge, S. (1985). Lucid dreaming: The power of being awake and aware in your dreams. In Los Angeles: Jeremy P. Tarcher. Tarcher. https://www.amazon.com/LUCID-DREAMING-Power-Being-Dreams/dp/B001OMOFUE
8. LaBerge, S., & Jane Gackenbach. (1988). Conscious Mind, Sleeping Brain. In J. Gackenbach & S. LaBerge (Eds.), Conscious Mind, Sleeping Brain: Perspectives on Lucid Dreaming (1st ed.). Springer US. https://doi.org/10.1007/978-1-4757-0423-5
9. LaBerge, S., Levitan, L., Brylowski A., & Dement W. (1988). “Out-of-body” experiences occurring during REM sleep. Sleep Research, 17, 115.
10. Levitan, L., LaBerge, S., DeGracia, D. J., & Zimbardo, P. (1999). Out-of-body experiences, dreams, and REM sleep. In Sleep and Hypnosis (pp. 186–196). https://www.re-searchgate.net/publication/281080488_Out-of-body_experiences_dreams_and_REM_sleep
11. Mahowald, M. W., & Schenck, C. H. (2005). Insights from study-ing human sleep disorders. In Nature (Vol. 437, Issue 7063, pp. 1279–1285). https://doi.org/10.1038/na-ture04287
12. Mallett, R. (2020). A pilot investigation into brain-computer interface use during a lucid dream. International Jour-nal of Dream Research, 13(1), 62–69. https://doi.org/10.11588/ijodr.2020.1.68010
13. Raduga M., Shashkov a., Z. Zhunusova. Females’ predisposition for lucid dreaming practice (2023). https://journals.ub.uni-heidelberg.de/
14. Mahowald, M. W., & Schenck, C. H. (2005). Insights from study-ing human sleep disorders. In Nature (Vol. 437, Issue 7063, pp. 1279–1285). https://doi.org/10.1038/na-ture04287
15. Mallett, R. (2020). A pilot investigation into brain-computer interface use during a lucid dream. International Jour-nal of Dream Research, 13(1), 62–69. https://doi.org/10.11588/ijodr.2020.1.68010
16. Mota-Rolim SA, Pantoja A, Pinheiro R, Camilo A, Barbosa T, Hazboun I, Araujo JF, Ribeiro S (2008). Lucid dream: sleep electroencephalographic features and behavioral induction methods. Poster presented at the First Con-gress IBRO/LARC of Neurosciences for Latin America, Caribbean and Iberian Peninsula. Búzios, Brazil.
17. Mota-Rolim, S. A., & Araujo, J. F. (2013). Neurobiology and clinical implications of lucid dreaming. Medical Hy-potheses, 81(5), 751–756. https://doi.org/10.1016/j.mehy.2013.04.049
18. Mota-Rolim, S. A., Pavlou, A., Nascimento, G. C., Fontenele-Araujo, J., & Ribeiro, S. (2019). Portable devices to in-duce lucid dreams-are they reliable? In Frontiers in Neu-roscience. https://doi.org/10.3389/fnins.2019.00428
19. Mota-Rolim SA, Pantoja A, Pinheiro R, Camilo A, Barbosa T, Hazboun I, Araujo JF, R. (2008). Lucid dream: sleep electroencephalographic features and behavioral induc-tion methods. Poster Presented at the First Congress IBRO/LARC of Neurosciences for Latin America, Carib-bean and Iberian Peninsula. Búzios, Brazil.
20. Mota Rolim, S. A., Brandão, D. S., Andrade, K. C., de Queiroz, C. M. T., Araujo, J. F., de Araujo, D. B., & Ribeiro, S. (2015). Neurophysiological features of lucid dream-ing during N1 and N2 sleep stages: Two case reports. Sleep Science, 8(4), 215. https://doi.org/10.1016/j.slsci.2016.02.093
21. Nelson, K. R., Mattingly, M., & Schmitt, F. A. (2007). Out-of-body experience and arousal. Neurology, 68(10), 794–795. https://doi.org/10.1212/01.wnl.0000256784.85952.6f
22. Raduga, M. (2004). Внетела [Out-of-Body]. Sputnik +.
23. Raduga, M. (2014). The Phase: Shattering the Illusion of Re-ality (Translatio). CreateSpace Independent Pub-lishing Platform. https://www.amazon.com/gp/product/1500578037
24. Raduga, M. (2020). Simple classification of lucid dreaming techniques and methods. Manuscript Submitted for Publication.Raduga, M., Kuyava, O., & Sevcenko, N. (2020). Is there a re-lation among REM sleep dissociated phenomena, like lucid dreaming, sleep paralysis, out-of-body experi-ences, and false awakening? Medical Hypotheses, 144. https://doi.org/10.1016/j.mehy.2020.110169
25. Saunders, D. T., Roe, C. A., Smith, G., & Clegg, H. (2016). Lucid dreaming incidence: A quality effects meta-analysis of 50 years of research. In Consciousness and Cognition (Vol. 43, pp. 197–215). Academic Press Inc. https://doi.org/10.1016/j.concog.2016.06.002
26. Schädlich, M. (2018). Motor learning in lucid dreams – quantita-tive and qualitative investigations. Thesis, 1–139.
27. Stumbrys, T., & Erlacher, D. (2012). Lucid dreaming during NREM sleep: Two case reports. International Journal of Dream Research, 5(2), 151–155. https://doi.org/10.11588/ijodr.2012.2.9483
28. Stumbrys, T., Erlacher, D., Johnson, M., & Schredl, M. (2014). The phenomenology of lucid dreaming: An online sur-vey. American Journal of Psychology, 127(2), 191–204. https://doi.org/10.5406/amerjpsyc.127.2.0191
29. Stumbrys, T., Erlacher, D., Schädlich, M., & Schredl, M. (2012). Induction of lucid dreams: A systematic review of evi-dence. In Consciousness and Cognition (Vol. 21, Is-sue 3, pp. 1456–1475). https://doi.org/10.1016/j.concog.2012.07.003
30. Stumbrys, T., Erlacher, D., & Schredl, M. (2016). Effectiveness of motor practice in lucid dreams: A comparison with physical and mental practice. Journal of Sports Sci-ences, 34(1), 27–34. https://doi.org/10.1080/02640414.2015.1030342
31. Terzaghi, M., Ratti, P. L., Manni, F., & Manni, R. (2012). Sleep paralysis in narcolepsy: More than just a motor dis-sociative phenomenon? Neurological Sciences, 33(1), 169–172. https://doi.org/10.1007/s10072-011-0644-y
32. Voss, U., Holzmann, R., Tuin, I., & Hobson, J. A. (2009). Lu-cid dreaming: A state of consciousness with features of both waking and non-lucid dreaming. Sleep, 32(9), 1191–1200. https://doi.org/10.1093/sleep/32.9.1191
33. Yokuşoğlu, Ç., Atasoy, M., Tekeli, N., Ural, A., Ulus, Ç., Taylan, Y., Aydin, G., Gültekin, G., & Emül, M. (2017). A survey focusing on lucid dreaming, metacognition, and dream anxiety in medical students. Noropsikiyatri Arsivi, 54(3), 255–259. https://doi.org/10.5152/npa.2017.12606
34. Zadra, A. L., & Pihl, R. O. (1997). Lucid dreaming as a treatment for recurrent nightmares. Psychotherapy and Psychosomat-ics, 66(1), 50–55. https://doi.org/10.1159/000289106
35. Zappaterra, M., Jim, L., & Pangarkar, S. (2014). Chronic pain resolution after a lucid dream: A case for neural plas-ticity? Medical Hypotheses, 82(3), 286–290. https://doi.org/10.1016/j.mehy.2013.12.011
36. K. Lachowicz-Tabaczek. Empiryczna weryfikacja tezy o „nierówności” samooceny kobiet i mężczyzn. Instytut Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego. https://www.studocu.com/pl/document/uniwersytet-gdanski/psychologia/samoocena-kobiety-vs-mezczyzni-jpeg/56185273
